Είναι εφικτή άραγε η σωτηρία με λάθος χάρτη; Γράφω το συγκεκριμένο άρθρο με αφορμή μία παράγραφο που διάβασα σε ένα βιβλίο του Μ. Ανδρουλάκη («Ε, πρόεδρε»), στο οποίο αναφέρεται η ιστορία της σωτηρίας μίας ομάδας Ούγγρων στρατιωτών στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με την χρήση ενός λάθος χάρτη.
Συνοπτικά, αναφέρεται ότι οι στρατιώτες, κατά την πραγματοποίηση αναγνωριστικών ελιγμών, χάθηκαν στις χιονοστιβάδες στις Άλπεις. Η μονάδα τους, τους καταγράφει στις απώλειες αφού δεν επέστρεψαν στην βάση τους. Κατάφεραν να βρουν τον δρόμο της επιστροφής την τρίτη μέρα και προς έκπληξη όλων επικαλούνται ότι σώθηκαν χάρη σε έναν παλιό χάρτη που βρήκαν σε σακίδιο στρατιώτη της ομάδας τους. Η μελέτη του χάρτη αποδεικνύει τελικά πως δεν ήταν της περιοχής των Άλπεων αλλά των Πυρηναίων. Ο λάθος χάρτης τους εμψύχωσε να μην παραλύσουν από τον φόβο τους και να συνεχίσουν μέχρι να βρουν τον δρόμο της επιστροφής, τους έδωσε κίνητρο να αγωνιστούν.
Το παραπάνω μοιάζει με το απόλυτο motivation story για τις απανταχού ηγεσίες. Ψάχνοντας όμως λίγο περισσότερο στο Google για αναφορές στο γεγονός από ξένες πηγές «a group of soldiers saved reading a wrong map», ανακαλύπτω ότι είναι γραμμένη από τον ακαδημαικό Karl E. Weick, η οποία όμως είναι προϊόν λογοκλοπής από έργο του Miroslav Holub. Η ιστορία αυτή έχει προκαλέσει αντιπαράθεση ανάμεσα στους ακαδημαϊκούς γιατί θεωρείται ως «προϊόν λογοκλοπής», κάτι στο οποίο απάντησε και ο Weick, αλλά και για ένα δεύτερο λόγο που έχει να κάνει με την γενίκευση και την βολική απλοποίηση του «κάθε παλιός χάρτης μας κάνει».
Σε μία άλλη αναφορά, που βρήκα online, ο Μ. Ανδρουλάκης στους «Αφορισμούς», η οποία μπορεί να ακολούθησε αυτής του βιβλίου, αναφέρει…
«ο “λάθος χάρτης”.
Είναι αλήθεια ότι σε οριακές καταστάσεις υψηλού κινδύνου μπορεί να σωθείς ακόμα και μ’ ένα “λάθος χάρτη” όταν αυτός σε εμψυχώνει να μην παραλύσεις από φόβο και εντείνει τις αισθήσεις σου να αναζητήσεις τα πιθανά σενάρια του απεγκλωβισμού σου. Όμως πρέπει να είσαι τρελός ή ίσως ποιητής για να κυνηγάς τους λάθος χάρτες, λάθος ανθρώπους, λάθος στιγμές».
Στο γραπτό του Holub διαβάζουμε ότι η μονάδα κινήθηκε κατόπιν εντολών του υπολοχαγού ο οποίος υπέφερε από την απόφαση του να στείλει τους στρατιώτες σε αυτή την παράτολμη αποστολή που οδήγησε, όπως πίστευε, τελικά στον χαμό τους.
Κάνει ο κάθε παλιός χάρτης;
Φτάνει λοιπόν ο «κάθε παλιός χάρτης» για την ανεύρεση λύσεων σε περιόδους κρίσης; Λειτουργεί για όλες τις περιπτώσεις ακόμα και τις περίπλοκες; Αρκεί το «πάμε και βλέπουμε» ή χρειάζεται προετοιμασία, εργασία σε πολλαπλά σενάρια από τις ηγεσίες; Στην περίπτωση της Ουγγρικής ομάδας στρατιωτών, θα είχαμε μία αντίστροφη ιστορία, αυτής της άσκοπης χρήσης στρατιωτικών πόρων και της αρνητικής, τελικά, ηγεσίας. Την κατάσταση θα έσωζε η αποκλειστική ενασχόληση μας με τον επικεφαλής της μικρής στρατιωτικής ομάδας που επέστρεψε τους φαντάρους στην βάση τους.
Περισσότερο η παραπάνω ιστορία μας κάνει ίσως για τις «ανάλαφρες» περιπτώσεις προσωπικής κινητοποίησης του τύπου «μην το βάζεις κάτω» που και εκεί όμως υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι. Μπορεί να σκάβεις σε λάκκο και όσο προσπαθείς να βρεις διέξοδο να σκάβεις όλο και βαθύτερα χωρίς να καταφέρνεις να απεγκλωβιστείς.
Προσοχή λοιπόν στις γενικεύσεις, να αναζητούμε πίσω από τις εύκολες απαντήσεις.
Πηγές
(αρχική δημοσίευση στο επιχειρώ)